Stamboom van Rienk en Bettie van der Beek

Het huis aan de Eendrachtsweg 1 te Garijp. Van links naar rechts: Beppe Jisseltje, Titus, Tjibbe en Tetje

Hieronder zie je de huwelijksakte van Tjibbe en Tetje, klik er op voor een vergroting.
Daarnaast het graf van Tjibbe en Tetje.

De foto, die je hier links ziet, is van Tjibbe.
Hij is genomen van een groot portret dat bij mijn grootouders Rienk en Jisseltje in de kamer hing.

Tjibbe was op zaterdag barbier. Hij schoor de mannen en knipte de haren in het zijkamertje voor wat extra inkomen.
Tjibbe heeft ook borstels gemaakt. Je ziet hier rechts zo’n borstel, die waarschijnlijk gemaakt is door Tjibbe. TTS staat voor Tjibbe Thomas Spoelstra. Samen met Tetje runde Tjibbe ook nog een soort café.
Als er ‘s winters ijs lag hadden ze een koek en zopietent op het ijs.

Tjibbe is ook in militaire dienst geweest. Zijn gegevens bij de militie vind je hieronder. Hij was dus ongeveer 1.70 m, had blauwe ogen, een brede mond, een platte kin en lichtbruin haar.
 

 
Nadat Tjibbe in 1916 was overleden hield Tetje boelgoed. Alles werd verkocht. Ze verkocht o.a. een hondenkar voor f13, twee koeien voor f230 en f185, een varken voor f36 en een schaap voor f32. Verder veel hout, palen, hooi, gras enz. Klik hier als je de volledige akte van het boelgoed wilt bekijken.
 
En nadat Tetje in 1922 was overleden erfden de kinderen het huis. Zoon Thomas nam in 1923 het huis aan de Eendrachtsweg over, en betaalde er f2900 voor. Er was nog een hypotheek van f650, dus de andere kinderen waaronder beppe Jisseltje kregen elk f450 van Thomas. Klik hier als je de notariële akte daarvan wilt zien.

Bauke was een broer van mijn grootmoeder Jisseltje Spoelstra.

Bauke Spoelstra

Bauke kreeg zijn opleiding tot onderwijzer in Garijp van het hoofd van de school aldaar: Pieter Lub.
Zo kwam hij in aanraking met de dochter van Pieter Lub: Jet (Gerbreg) Lub, zijn latere vrouw.

In 1894 kreeg Bauke een aanstelling als onderwijzer in Nijkerk.
Van daaruit zijn Bauke en Jet en de oudste twee kinderen in 1899 geëmigreerd naar Zuid-Afrika, zie het artikeltje hierboven uit juni 1899.

Klik op dit briefgedeelte om de hele brief te zien

Bauke schreef vanuit Zuid-Afrika een aantal brieven naar zijn broers en zusters in Nederland.
Als je op het briefgedeelte hiernaast klikt krijg je een aantal brieven uit 1934 en 1935 en 1946 te zien.
Er zitten ook twee brieven van Jet bij uit de tijd na Bauke’s overlijden.
Verder een brief van Tjibbe uit 1954 aan zijn neef Fedde, en een brief van Johanna uit 1960 aan haar oom en tante, waarschijnlijk mijn grootouders Rienk en Jisseltje.
 
 

Pieter Lub

Pieter Lub, de vader van Jet, is geboren in 1838 in Enkhuizen, hij was een zoon van Jacob Lub (die was visser) en Maretje Ruiter. Hij is overleden op 13-11-1922 in Garijp, op 84-jarige leeftijd. Er is in Garijp ook een straat naar hem genoemd, de “Master Lubwei” (zie de plattegrond hieronder).

Pieter trouwde met Femkje Hart, geb. in 1839 in Enkhuizen. Ze kregen op 01-05-1868 een zoon: Jacob. Op 10-11-1869 overleed Femkje toen haar tweede kind geboren zou worden.

Pieter Lub trouwde vrij snel weer en wel op 27-07-1870, nu met Sophia Eleonora Steringa, geb. op 13-07-1840 te Harlingen, dochter van Kornelis Roelofs Steringa, ontvanger van belastingen, en Gerbrig Fokke.
Ze kregen vier kinderen: Gerbreg Henriëtte Alida (Jet), geb. 31-07-1871 in Garijp, Pieter Nicolaas Johan, geb. 10-01-1873, overl. al na een half jaar op 31-07-1873, Maria, geb. 15-01-1876 in Heeg, en Cornelis Nicolaas Johan, geb. op 17-08-1880 in Heeg, overl. op 07-03-1900 op 19-jarige leeftijd.
Sophia, de moeder van Jet, overleed op 22-11-1881 in Heeg, toen Jet 10 jaar was.

Pieter Lub trouwde voor de derde keer, nog geen jaar later, op 01-07-1882 met Hendrika Christina Hillebrand, geb. 16-05-1850 in Leeuwarden, dochter van Anne Auke Hillebrand en Elisabeth Frederique Kloosterman. Hendrika is overleden op 07-08-1930 in Drachten.
Pieter en Hendrika kregen vijf kinderen:
– Elizabeth Frederique, geb. 04-05-1883 in Heeg, overl. 23-03-1904 op 20-jarige leeftijd
– Maria, geb. 19-06-1885 in Garijp
– Elsje Trijntje Petronella Elisabeth, geb. 05-03-1888 in Garijp
– Trijntje Paulina Gustava, geb. 07-02-1890 in Garijp, overl. 03-03-1891, nog geen maand oud
– Trijntje Pauline Gustava, geb. 13-06-1894 in Garijp.

Hendrika, de stiefmoeder van Jet Lub, behandelde Jet meer als een werkster dan als haar kind. Jet liep daarom van huis toen ze 18 was, en ging toen bij haar peetouders ds. en mevr. Fortuin wonen in Barendrecht.

Jacob Lub was de lievelingsbroer van Jet. Jacob Lub emigreerde in 1894 naar Zuid-Afrika. Hij was net als Bauke onderwijzer, later inspecteur. Zie het artikel en de foto hiernaast.

Een artikel over Pieter Lub, dat in de dorpskrant van Garijp heeft gestaan.

Bauke en Jet zijn in 1899 geëmigreerd naar Zuid-Afrika. Toen ze vertrokken stond de Boerenoorlog op uitbreken.
Op 25 september 1899 vertrok Bauke met Jet en de kinderen Marié en Nelly vanuit Southampton naar Kaapstad in Zuid Afrika. De zeereis duurde 20 dagen en Jet had de hele reis last van zeeziekte. Nadat ze waren aangekomen namen ze dezelfde avond nog de trein naar Johannesburg, dat was op zaterdagavond. En op dinsdag kwamen ze rond 12 uur aan in Johannesburg. Ze werden van het station afgehaald door Jacob, de oudste halfbroer van Jet. Bauke en zijn gezin gingen eerst tijdelijk inwonen bij Jacob. Ze kregen te horen dat ze naar Klerksdorp moesten gaan, en daar zouden ze op 5 october vandaan gehaald worden door een delegatie uit Geysdorp. Ze moesten daar wachten in het George Hotel.
De kranten gaven aan dat er veel troepenbewegingen waren, het leek er op dat de oorlog elk moment kon uitbreken. En zij gingen juist in de richting van de plaats waar het meeste oorlogsgeweld werd verwacht, want Geysdorp ligt vlak bij de grens waar de meeste Transvaaltroepen gelegerd waren.
Bauke en zijn gezin vertrokken toen per trein naar Klerksdorp, dat was een reis van 160 km, en dat duurde 8,5 uur. Ze verbleven een aantal dagen in het George Hotel, en toen kregen ze een telegram met de boodschap dat de school in Geysdorp gesloten was vanwege de naderende oorlog. Bauke werd daar dus niet meer verwacht, ze hadden hem niet meer nodig. Hij bezocht toen twee scholen in Klerksdorp, en daar kreeg hij te horen dat de school in Doornbult zat te springen om een onderwijzer. Dat leek Bauke wel wat, en dat werd naar Doornbult getelegrafeerd. Hij kreeg even later een telegram met de boodschap dat ze in Klerksdorp moesten wachten tot ze daar vandaan gehaald zouden worden door een delegatie uit Doornbult. Maar dat kon wel even duren want de mannen waren op commando. Na 12 dagen kwamen er eindelijk een paar jongens met een ossenwagen om hen op te halen. Het was nog 110 km naar Doornbult, daar deden ze drie dagen over.
De school in Doornbult bleek een heel klein éénmansschooltje te zijn, en het schoolmeestershuisje was heel erg vies en verwaarloosd. De vorige onderwijzer had niet in het huisje gewoond, maar in het kantoortje van de school. Dat was een ruimte van 2,5 bij 4 meter, naast het enige klaslokaal. Bauke en Jet besloten ook om daar te gaan wonen, het was veel schoner en netter dan het schoolmeestershuisje.
Ze hadden wel heel weinig ruimte, maar het ging net. En de kinderbedjes werden `s nachts in het klaslokaal gezet want die pasten niet in de kantoorruimte, ’s morgens moesten die bedjes dan weer worden opgeruimd.
Twee dagen later begon de school, er kwamen zo’n 20 kinderen in de leeftijd van 6 tot 16 jaar.
En op diezelfde dag brak de oorlog uit. De boeren hadden de Engelse legereenheden in Natal en bij Kimberley aangevallen.
Er was geen winkel in de buurt van Doornbult, er was niets te krijgen. Ze moesten zelfvoorzienend zijn. Ze moesten hun eigen groente verbouwen, hun eigen brood bakken en kippen houden voor eieren en wat beestjes voor melk. Ze kregen voorlopig wat groente, meel en melk van de bewoners. Jet moest het eten koken op een vuur, dat buiten gemaakt werd op wat stenen.
Aan Bauke werd de volgende zondag gevraagd of hij ook een preek kon houden, want er was geen dominee in Doornbult. Dat deed hij, en ook de volgende zondagen ging hij voor in de dienst. Toen een paar weken later iemand kwam te overlijden leidde hij ook de begrafenisdienst. Ook werd hij regelmatig geraadpleegd als iemand iets mankeerde. Bauke en Jet hadden een behoorlijke partij medicijnen en zalfjes meegenomen uit Nederland uit voorzorg, en dat kwam goed van pas. Dus Bauke werd na verloop van tijd ook zo’n beetje als dokter beschouwd.
Zo nu en dan ging Bauke op zaterdag lopend naar Rooijantjesfontein. Dat was een dorp, zo’n 10 km van Doornbult verwijderd. Daar was een postkantoor en een winkel, en daar kon hij een krant lezen.
Op 13 april 1900 beviel Jet van een jongen, hij werd Tjibbe Thomas genoemd. Ze werd bijgestaan door één van de dorpsbewoners, een dokter was er niet.
De Boerenoorlog woedde nog hevig. Eerst waren de boeren aan de winnende hand. Maar op 13 april waren de Engelsen met 30000 man Bloemfontein binnengemarcheerd, zonder enige tegenstand. De boeren moesten terugtrekken en Kimberley werd door de Engelsen heroverd. In mei werd ook Mafeking heroverd door de Britten. Ook Johannesburg kwam in Engelse handen. Maar in juli en augustus sloegen de boeren terug. In kleine groepjes vielen ze de Engelsen op een heleboel plaatsen aan.
Bauke kreeg zijn salaris via het Onderwijs Departement in Pretoria, maar de mensen van het departement waren gevlucht toen Pretoria werd ingenomen door de Britten. En vanaf dat moment kreeg Bauke geen salaris meer.
In januari 1901 begon een nieuw schooljaar, maar er waren veel minder leerlingen. Veel jongens vochten mee met de Boeren, zelfs jongens van 12 jaar. Andere jongens moesten thuis op de boerderij helpen, omdat de vaders mee vochten. In maart werd de school helemaal gesloten omdat er te weinig leerlingen over waren en het was duidelijk dat dat zo zou blijven tot de oorlog beëindigd zou worden.
Op 28 juli 1901 kwam er een groep Engelse soldaten in Doornbult, en toen staken ze alle huizen in brand, en ook de school. Ze vernielden alles, en ze namen alles van waarde mee.
Nadat ze vertrokken waren zocht Bauke alle materialen, die nog enigszins bruikbaar waren, op en bouwde er een onderkomen van. Zo leefden ze daar tussen de ruïnes.
Op 13 maart 1902 kwam er weer eens een Britse patrouille langs Doornbult. Ze ondervroegen Bauke, ze verdachten hem van spionage voor de Boeren. Ze namen hem mee en brachten hem naar een concentratiekamp in Klerksdorp.
Op 31 mei 1902 werd de vrede getekend en op 9 juni kon Bauke uit het kamp vertrekken. Op 12 juni was hij in Doornbult terug, bij Jet en de kinderen. Die waren in de tussentijd opgevangen door tante Katarina in Rooijantjesfontein. Tante Katarina woonde zo nu en dan op zondag de dienst in Doornbult bij, en Jet was met de drie kinderen naar haar toegelopen. Dat was een hele onderneming, 10 km lopen met Marié van 5 en Nellie van 3 en Tjibbe van twee, die ze moest dragen terwijl ze vijf maanden zwanger was. Een maand nadat ze weer samen in Doornbult waren, op 27 juli, werd Pieter geboren. Dat ging voorspoedig.
De school in Doornbult bleef gesloten maar Bauke kreeg in december 1902 een aanstelling bij de nieuw te vormen school in Uitschot. En vanaf dat moment ontving hij eindelijk weer een salaris.

Er heeft een artikel in een zuidafrikaans geneologieblad gestaan (de Famnea 2014 jaargang 11 uitgave 3) over de belevenissen van Bauke en zijn gezin in de Boerenoorlog. Dat artikel (zie hieronder) begint met de naam van een kleinzoon van Bauke: Hermanus Izak Johannes Spoelstra.
 



Een zoon van Bauke, Tjibbe, heeft in 1987 een boekje uitgegeven over het leven van zijn ouders: “Bauke Tjibbe Spoelstra, 1871-1947, ‘n Hollandse onderwyser en sy gesin in Transvaal“, zie rechts.
Een aantal bladzijden uit dat boekje (blz. 1 t/m 7 en 19 t/m 27) kun je hier lezen.
 
Een kleinzoon van Bauke heeft ook een boek over de belevenissen van zijn grootouders geschreven: “Soot blackboard“. Die kleinzoon heet ook Bouke, en is de oudste zoon van Jacob (Japie).

Bauke Spoelstra en Jet Lub met hun 9 kinderen in ongeveer 1911

Bauke en Jet Spoelstra met hun kinderen in 1937 Achter: Japie, Marie, Piet, Tjibbe (Boetie), Bouwie, Nellie, Thomas Voor: Sophie, Johanna

Thomas was een broer van mijn grootmoeder Jisseltje Spoelstra.
En Ybeltje was een zuster van mijn grootvader Rienk Veenstra, broer en zus waren dus getrouwd met broer en zus.
Thomas en Ybeltje woonden op de Eendrachtsweg nr. 1 in Garijp. Dit huis namen ze over van Thomas ouders. Hij betaalde er f2900 voor. Klik hier als je de notariële akte daarvan wilt zien.
Eerst woonden Tjibbe en Tetje bij hen in. Ze hebben het huis wel een stuk vergroot. Thomas was vanaf 1915 veldwachter in Garijp, later was hij ook melkboer.

Op de linker foto hierboven staan Thomas en Ybeltje met de vijf kinderen die ze in 1908 hadden. Linksboven staat Tjibbe naast vader Thomas, vooraan zit moeder Ybeltje met naast haar Wijbe en Bauke, en daar achter baby Tetje en Trijntje.
De rechter foto is waarschijnlijk op 23-05-1923 genomen toen Thomas en Ybeltje 25 jaar getrouwd waren. Je ziet op de foto Thomas en Ybeltje met de vijf kinderen die nog in leven waren. Links staat Bauke, achter Thomas staat Wiebe, daarnaast Tjibbe (die een jaar later een motorongeluk had en verongelukte), dan Symen en Tetje.

Op de foto’s hierboven zie je links Thomas als melktapper, en rechts Thomas en Ybeltje in 1935 voor hun huis.

Zoals je hierboven in de krantenartikelen ziet beleefde Thomas van alles. Als politieman moest hij regelmatig optreden, hij redde ook nog eens een jongetje uit het water onder het ijs vandaan, en als melktapper werd hij eens gemolesteerd.

Op de foto hieronder zie je Thomas en Ybeltje met hun kinderen en kleinkinderen in 1938, waarschijnlijk toen ze 40 jaar getrouwd waren.
Staand van links naar rechts: Johannes en Tetje met hun dochter Ypie, dan Bauke en Griet met hun dochter Ypie. Daarnaast Wybe en Stien met hun zoon Tom, dan Siemen en Kniere met hun zoon Ewoud.
Daarvoor: Aukje van Bauke en Griet, pake Thomas met Tom van Siemen en Kniere, dan Tom van Bauke en Griet tussen pake en beppe, daarnaast beppe Ybeltje met Sjoeke van Wybe en Stien en rechts daarvan zittend op een mand Roelof van Bauke en Griet.