Stamboom van Rienk en Bettie van der Beek

De namen Jeen Oebles en Antje N. komen voor als ouders van Jeen Jeens van der Meulen in de overlijdensakte van Jeen Jeens.

Lieuwe en Hyke gaan in 1824 weer terug naar Hiaure, maar in 1828 komt er een andere huurboer op de boerderij van de familie Van Harinxma thoe Slooten, zie onderstaande advertentie. Lieuwe huurt daarna land van de kerkvoogdij in Hiaure voor 7 jaar.
 

 
In 1829 verkoopt hij zijn vee en alle graan, dat hij verbouwd heeft. Hij is dan volgens de verkoopakte landbouwer in Oostrum. Heeft hij veel pech gehad met de bouw en met zijn vee? In die tijd heerste regelmatig de longziekte, waardoor veel koeien dood gingen. En de aardappelziekte teisterde de oogst in bepaalde jaren.
In maart 1830 verkoopt hij “Het wapen van Oostdongeradeel” in Oostrum aan Hendrik Sytsma voor 3000 gulden, Klik hier voor de akte.
Hij wordt dan koemelker in Aalsum.

Op 26 october 1830 verkopen Lieuwe en Hyke een stuk land aan Rienk Pijpstra, de vader van Hyke. Vader Rienk Pijpstra is bij die (ver)koop aanwezig volgens de akte, en hij betaalt 1200 gulden voor een bunder en 47 roeden greidland onder Wedzens. Klik hier voor de akte.
Twee dagen later, op 28 october 1830, komt Rienk Pijpstra te overlijden.
De inventaris van Rienk Pijpstra en zijn gezin wordt dan opgenomen, en in een akte vastgelegd. Klik hier voor die akte.
Op 2 maart 1831 vindt dan de finale verkoop plaats van de onroerende goederen, die Rienk Pijpstra bezat. Hyke krijgt daar 3/16 deel van. Klik hier voor die akte. Het zijn wel zware tijden voor Hyke en Lieuwe, want een week na de finale verkoop krijgen ze een doodgeboren kindje.

Op 21 april 1832 kopen Lieuwe en Hyke een huis in Betterwird op nummer 13 voor 575 gulden van Hein Jans Zwart en volgens de koopakte is hij dan schipper.
In de koopakte staat:

Het is een huizinge en erve met kleinhuis cum annexis staande en gelegen onder Betterwird gekwoteerd met nummer dertien belend ten oosten aan Klaske Westra ten zuiden aan de Trekweg ten westen aan Jochum Osinga en ten noorden aan den weg vrij van grondpacht.

Volgens de geboorteakten van Tietje en Ymkje (een tweeling) in 1832 en volgens de overlijdensakte van Ymkje in 1833 is Lieuwe dan koemelker in Betterwird.

Op 25-09-1833 verkopen Lieuwe en Hyke een stuk land te Betterwird aan Willem Doekles Ploegsma, landbouwer wonende te Hiaure. Volgens de akte is Lieuwe dan schipper.
Willem Doekles Ploegsma is de tweede man van Froukje Sikkes de Jong, die eerst met Rienk Pijpstra getrouwd was en voogd is over Ymkje, Symen en Sikke Pijpstra, de kinderen van Rienk Pijpstra en haar.
Het gaat om een bunder en 44 roeden greidland gelegen onder Betterwird sectie D nummer 133 van het kadaster belend ten oosten aan Jan Idzes Idsardi, ten zuiden aan Hein Zwart, ten westen aan Jan Sierks, en ten noorden aan Douwe Bosch. De koopsom is fl. 500. Klik hier voor de akte.
Het is vreemd dat Hyke Pijpstra als verkoper wordt aangemerkt, en niet Lieuwe Woudwijk. Want tot 1956 waren vrouwen “handelingsonbekwaam”, zoals dat werd genoemd. En als beroep van Lieuwe wordt dus soms schipper en soms koemelker opgegeven, blijkbaar was hij allebeide.

Op 12-11-1836 verkopen Lieuwe en Hyke hun huis en erf cum annexis in Betterwird voor fl. 490 aan Jitze Pieters Kalfsbeek te Betterwird. Lieuwe is volgens de akte dan arbeider.
Ook in 1838, als Jeen geboren wordt, is hij arbeider in Betterwird. En als Renske in 1842 wordt geboren is hij arbeider, en wonen ze aan de Streek in Betterwird.
In 1852, als Antje trouwt, zijn ze zelfs allebei arbeider. Dus ook Hyke is dan aan het werk. In de jaren daarna blijft dat zo, ook in 1865 zijn ze beide arbeider maar dan wonen ze weer in Aalsum. Dat blijft zo tot de dood van Lieuwe in 1867.

Hieronder zie je links de trouwakte van Lieuwe en Hyke. Klik er op voor een vergroting.
Daarnaast de geboorteakte van zoon Rienk. En daarnaast de trouwakte van dochter Ymkje. Klik op een akte voor een vergroting.

De vader van Hyke Pijpstra:

Rienk is dus overleden op 28-10-1830 in Aalsum, 69 jaar oud. Een half jaar daarvoor maakte hij zijn testament op.
Dat zag er als volgt uit:

Voor ons Gerhardus Wiebes Posthuma Openbaar Notaris residerende te Dockum Kanton Dockum Arrondissement Leeuwarden Provincie Vriesland en in tegenwoordigheid van na te noemen vier getuigen was tegenwoordig Rienk Sijmens Pijpstra, Rentenier wonende onder Aalsum ons notaris bekend. De welke ofschoon ziek te bedde liggende bij goeden verstand zijnde aan ons notaris in tegenwoordigheid der getuigen zijn Testament heeft opgegeven te zijn als volgt
Ik maak over aan de kinderen door mij bij mijn vrouw Froukjen Sikkes de Jong in Echte verwekt en welke bij mijn overlijden in leven zijn al dat geen waar over de wet mij permitteert te beschikken zowel in Eigendom als in vruchtgebruik.
Dit Testament door ons notaris volgens opgaaf van den Testateur geschreven zijnd, hebben wij het mede in tegenwoordigheid van de getuigen aan den Testateur te voren gelezen, die verklaarde dat het Testament zijn uiterste en laatste wil behelsde.
Gedaan en gepasseerd ten huize van den Testateur op den achtsten Mey des jaars Een duizend Acht honderd en Dertig, in tegenwoordigheid van Hermanius Helder en Jan Helder Kooplieden – Koene Wijngaarden wagenmaker en Wieger Fenema kastelein alle wonende te Aalsum als ten dezen Expres verzogte getuigen welke dit Testament met den Testateur en ons notaris na voorlezing hebben getekend

Rienk Pijpstra laat dus alles na aan de kinderen die hij samen met zijn tweede vrouw Froukjen Sikkes de Jong heeft. Blijkbaar krijgen de kinderen die hij samen met zijn eerste vrouw Sytske Thijssen heeft, niets volgens dit testament. Dus dochter Hyke, die getrouwd is met Lieuwe Woudwijk, krijgt volgens dit testament niets. Dochter Ymkje en zoon Symen zijn al overleden, maar hun kinderen krijgen blijkbaar ook niets.
Maar voor zover de wet het toelaat.
Blijkbaar liet de wet het niet toe, want verderop blijkt bij de akte van de finale verkoop van de onroerende goederen dat er op 3 januari 1831 door de rechtbank is beslist dat Hyke toch drie zestiende van de waarde krijgt, en de kinderen van Ymkje en Symen ook.

Op 26 october 1830 koopt Rienk Pijpstra nog een stuk land van Lieuwe en Hyke, dus van zijn dochter en schoonzoon. Rienk Pijpstra is bij die koop aanwezig volgens de akte, en hij betaalt 1200 gulden voor een bunder en 47 roeden greidland onder Wedzens. Klik hier voor de akte.
Twee dagen later, op 28 october 1830, komt Rienk Pijpstra te overlijden.
De inventaris van Rienk Pijpstra en zijn gezin wordt dan opgenomen, en in een akte vastgelegd. Klik hier voor die akte.

Er is bijvoorbeeld:

• “een bruin eken Pulpetum op achttien guldens” (een pulpetum is een kastje),
• “een bed met peul en bedzak op dertig guldens” (een peul of peluw lag vroeger in de bedstee, meestal met nog een dik kussen daarop en dan sliep men bijna zittend),
• “een paar wollen kousen en zwart mutske en eenig lint op twee guldens”,
• “een wollen streepte Rok op drie guldens”,
• “een gouden oorijzer van twintig karaten wegende 116 wigjes op fl. 157,76”.

Verder had Rienk Pijpstra geld uitgeleend aan bepaalde personen, dat waren obligaties. In totaal voor meer dan 13000 gulden.
Bijvoorbeeld “Een obligatie ten laste van wijlen jonkheere Albertus van Harinxma thoe Slooten en Freule Albertina Titia van Harinxma thoe Slooten wonende te Holwerd in dato twintigsten Augustus 1804 groot aan Kapitaal Een duizend Vijf hondert guldens doende tot intrest vier en een half ten hondert in het jaar”.
Ook aan zijn dochter Hyke had hij geld uitgeleend, namelijk fl. 2921,-

Rienk Pijpstra had ook schulden. Bijvoorbeeld fl. 1200 aan Hyke voor het stuk land dat hij twee dagen voor zijn dood van hen gekocht had, en nog eens fl. 1200 voor het huis en herberg (het wapen van Oost-Dongeradeel) dat Hyke en Lieuwe hadden verkocht aan Hendrik Sytsma; blijkbaar had Hendrik Sytsma niet het volledige bedrag van fl. 3000 aan Hyke en Lieuwe betaald maar fl. 1800, en de andere fl. 1200 had hij aan Rienk Pijpstra betaald. Waarschijnlijk omdat Hyke nog voor fl. 2921 aan schulden bij haar vader had, en blijkbaar wilde hij dat terug.

Verder had Rienk Pijpstra nog behoorlijk wat onroerend goed. Er wordt in 1931 een advertentie in de Leeuwarder Courant geplaatst, waarin de verkoop van die onroerende goederen wordt aangekondigd:

En dan vindt op 16 februari 1831 de provisionele verkoop plaats en op 2 maart 1831 de finale verkoop.
De akte van de provisionele en finale verkoop ziet er als volgt uit:

Heden Woensdag den tweeden Maart des jaars Eenduizend Achthondert een en dertig ten huize van Rienk Schregardus kastelein onder Aalzum kompareerden voor Gerhardus Wiebes Posthuma Openbaar Notaris residerende te Dockum Kanton Dockum Arrondissement Leeuwarden Provincie Vriesland en in tegenwoordigheid van na te noemen getuigen:
Hijke Rienks Pijpstra huisvrouw van Lieuwe Oebeles Woudwijk koemelker ten dezen met haren man geassisteerd en door hem tot het mede uitbrengen van deze akte geauthoriseerd wonende onder Aalsum voor drie zestiende gedeelte
Jan Banga Landbouwer te Nijkerk in kwaliteit van voogd over Trientje en Sijtske minderjarige kinderen van wijlen Sijmen Rienks Pijpstra voor drie zestiende gedeelte
Freerk Reinders Spriensma Landbouwer te Sijbrandahuis in kwaliteit van voogd over Sijtske, Reinder en Rienk minderjarige kinderen van wijlen Ymkje Rienks Pijpstra door haar wijlen man Tjerk Reinders Spriensma bij haar in echte verwekt voor drie zestiende gedeelte
Froukjen Sikkes de Jong weduwe van wijlen Rienk Sijmens Pijpstra zonder bedrijf wonende te Aalzum in kwaliteit van moeder en voogd over haar minderjarige kinderen Ymkje, Sijmen en Sikke bij gedachte haren wijlen man in echte verwekt voor de resterende zeven zestiende gedeelte

Erfgenamen van hunnen wijlen vader Rienk Sijmens Pijpstra gewoond hebbende te en overleden te Aalzum eigenaar van de tien eerste percelen voor het geheel en van het laatste voor den helft en Froukjen Sikkes de Jong weduwe van wijlen Rienk Sijmens Pijpstra voornoemd eigenaarsche van het laatste perceel voor de wederhelft.

Op 2 maart 1831 is dan de finale toewijzing als volgt:
Het eerste percheel Aan den Heer Rinse Sinea lid van de Raad der Stad Dockum en aldaar woonachtig voor de som van Negenhondert en zeventien Nederlandsche Guldens
Het tweede percheel Aan Rienk Pieters Stienstra Gardenier te Hiaure voor de som van Driehondert en tachtig Nederlandsche Guldens
Het derde percheel Aan Nanne Botes Wykstra Landbouwer aldaar voor de som van Vier hondert acht en negentig Nederlandsche Guldens
Het vierde percheel Aan Abe Klases Westra Landbouwer te Betterwird voor de som van Zeven hondert en vijftig Nederlandsche Guldens
Het vijfde percheel Aan Hyke Rienks Pijpstra huisvrouw van en gesterkt met Lieuwe Oebeles Woudwijk voornoemd voor de som van Vier hondert zes en vijftig Nederlandsche Guldens zelf voor drie zestiende gedeelte van alle de in dezen vermelde percheelen eigenaarsche zijnde
Het zesde percheel Frans Annes de Jong Gardenier te Bornwird voor de som van Drie hondert en vijftig Nederlandsche Guldens
Het zevende percheel Aan Sybe Ydes Poortinga Landbouwer te Brantgum voor de som van Acht hondert en twintig Nederlandsche Guldens
Het achtste percheel Aan Hein Jaspers Zijlstra Landbouwer te Holwerd voor de som van Zes hondert twee en tachtig Nederlandsche Guldens en vijftig Cents
Het negende percheel Aan Wiebe Watzes Bosma Landbouwer te Oostrum in kwaliteit als bij monde gelastigde van Minne Douwes Mellema Assessor van de Grietenije Oostdongeradeel aldaar voor de som van Vier hondert en twintig Nederlandsche Guldens
Het tiende percheel Aan Pieter Banga Landbouwer onder Nijkerk in kwaliteit als bij monde gelastigde van Vrouwe van Sytsama Douarière van Jonkheere van Harinxma thoe Slooten Landeigenaarsche te Holwerd voor de som van Een hondert zes en tachtig Nederlandsche Guldens
Het elfde percheel Aan Doede Wybrens Doedema Landbouwer te Nes voor de som van Een Duizend Drie hondert en twintig Nederlandsche Guldens

Waar de stukken land en de boerderij lagen zie je op onderstaand kaartje.
 

Klik hier op om het verhaal te zien

Rienk is de grootvader van Bettie.
In 1975 is pake Rienk geïnterviewd en het verslag kwam in de Leeuwarder Krant onder de rubriek “Fries Mozaiek”, zie hiernaast. Als je op de figuur klikt verschijnt het interview.
Daarin vertelt pake Rienk dat hij al op negenjarige leeftijd van school ging en aan het werk moest. De spoorlijn naar Dokkum werd toen aangelegd, en daar moest hij bij helpen.
Een paar jaar later werd hij boerenknecht bij een boer in Brantgum, maar toen hij 19 jaar was ging hij bij een boer in Kettwig in het Ruhrgebied werken. Doordat veel arbeiders daar naar de steden trokken om in een fabriek te gaan werken was er een tekort aan landarbeiders. Hij kon daar goed verdienen, en het beviel hem daar uitstekend.
Maar toen hij in militaire dienst moest ging hij terug naar Nederland. Als afscheidscadeau kreeg hij van de boer een zakhorloge. Dat doet het nog steeds en heeft nu een plekje bij zijn kleinzoon Rienk, mijn zwager.
Hij trouwde met Bette van der Mei, en ze kregen drie zoons.
Eerst woonden ze in Brantgum, daar werden Tsjip en Meint geboren. In april 1925 kwam Hijlkje van der Mei, een zuster van Bette, bij hen inwonen. En zij kreeg in mei 1925 een dochter Berber, maar ze was niet getrouwd. Berber bleef tot december 1927 bij Rienk en Bette, dat kun je zien in onderstaand overzicht uit het bevolkingsregister van Dongeradeel. Na een paar jaar verhuisden Rienk en Bette naar Holwerd en daar werd Bertus geboren. In 1933 verhuisden ze naar Morra.

Een paar jaar later vond Rienk weer werk bij een boer in Brantgum, toen gingen ze weer terug. Maar in 1938 vertrokken ze weer naar Morra en in 1939 naar Ee. Telkens in mei, want dan werden de boerenarbeiders weer voor een jaar ingehuurd, en dan konden ze ook weer naar een andere boer.

Rienk kon goed ploegen, en won ook eens de tweede prijs bij een ploegwedstrijd. Een foto daarvan zie je hieronder, links.
Daarnaast zie je Rienk en Bette met de moeder van Rienk en vier kleinkinderen. Rechts daarvan zie je Rienk en Bette op jongere leeftijd.

Rienk en Bette met hun zoons en hun vrouwen

Rienk en Bette en Rienk en Bettie op onze trouwdag

Meindert was landarbeider. ‘s Winters werkte hij bij de ZPC in Holwerd en Dokkum bij het afleveren van pootaardappelen.
Al voor zijn 50-ste kreeg Meindert een hersenbloeding. Daardoor werd hij afgekeurd en belandde hij in een rolstoel.
Op 50-jarige leeftijd is hij al overleden. Zijn levensverhaal en de overdenking, die zijn uitgesproken bij zijn crematie vind je hier.
Hieronder zie je links Meint en Nynke met hun oudste kinderen, daarnaast staat Meint achter Klas en pake Rienk.

Bertus heeft als tiener een ongeluk gehad: hij vloog met zijn fiets tegen een auto op en ging door het raam. Het was een wonder dat hij nog leefde, hij had een gebroken nek. Gelukkig waren er geen zenuwen beschadigd zodat hij er behoorlijk van herstelde.
 
Bertus werd handelaar in papier, lompen en metalen. En later handelde hij in tweedehands auto’s. Hij had veel humor, kon goed handelen en hij kon het heel mooi zeggen. Iedereen hing altijd aan zijn lippen.
Hij heeft op Ameland ook eens een gestrand schip opgekocht en gesloopt. In die tijd reed hij eens in een jolige bui met zijn auto op een groep kinderen in met de handen omhoog. Een meisje raakte in paniek en werd geraakt. Daarvoor werd hij bestraft.
Ook kreeg hij eens een boete vanwege de rommel op zijn erf, dat verhaal lees je hieronder, in het midden.
 
Bertus is op 49-jarige leeftijd al overleden. Hij werd begraven in Brantgum. Zijn levensverhaal en de overdenking, die toen zijn uitgesproken vind je hier.